Wspieranie rozwoju emocjonalnego dzieci w wieku szkolnym
Rozwój emocjonalny dziecka jest równie istotny jak rozwój intelektualny. Właściwe wsparcie w tym obszarze przyczynia się do budowania zdrowych relacji, uczy dziecko skutecznego radzenia sobie w trudnych sytuacjach a także daje im poczucie bycia ważnym i zaopiekowanym.
Przedstawiamy pięć kluczowych kroków, które rodzice i nauczyciele mogą podjąć, aby wspierać rozwój emocjonalny swoich dzieci.
1. Ucz rozpoznawania uczuć i emocji.
Kluczowym elementem rozwoju emocjonalnego jest umiejętność rozpoznawania uczuć i emocji. Dotyczy to zarówno emocji własnych jak i emocji innego człowieka. Warto zachęcać dzieci do nazywania emocji, ale także ważne jest nazywanie swoich uczuć. Dzieci uczą się poprzez obserwację, dlatego jeśli dorosły będzie umiał nazywać swoje uczucia adekwatnie, nie będzie się tego wstydził, to dzieciom przyjdzie to z łatwością. Rozpoznawanie emocji własnych jest ważne, ponieważ pozwala nam zareagować – np. jeśli czujemy się smutni, wiemy co zrobić, by zrobiło nam się lepiej. Jeśli dziecko będzie umiało rozpoznać emocje drugiego człowieka, dużo łatwiej przyjdzie mu zareagowanie na nie w sposób adekwatny do sytuacji.
.
2. Ucz wyrażania emocji.
Warto uczyć dzieci wyrażania emocji w sposób konstruktywny. Należy podkreślić, że nie ma czegoś takiego jak „złe emocje”. Niektóre emocje, np. złość, strach mogą być w pewien sposób dla nas trudne. To nie znaczy jednak, że są one złe. Każda emocja mówi nam o czymś,np. złość pozwala zauważyć, że dana sytuacja przekroczyła moje granice.
Ważne jest wyrażanie emocji w sposób, który nie wyrządza krzywdy mi czy osobom wokół. Jest to umiejętność, której dzieci muszą się nauczyć. Aby to osiągnąć, nauczyciele mogą przeprowadzać zajęcia, które pomogą uczniom zidentyfikować różne emocje i zrozumieć, co je wywołuje. Można także rozmawiać z dziećmi o tym, w jaki sposób wyrażane są różne emocje, np.: osoba smutna- płacze, osoba zła- tupie itp. Rodzice mogą także w domu prowadzić rozmowy na ten temat. Warto wykorzystywać w tym celu książki, bajki, ponieważ różnorodność materiałów urozmaici naukę i sprawi, że będzie ona przyjemnością.
3. Rozwijaj empatię.
Empatia jest bardzo ważna, pomaga ludziom wczuwać się w stan drugiego człowieka. Wiążą się z nią takie pojęcia jak „współczucie”, „życzliwość”, „współodczuwanie”. Badacze udowodnili, że empatii można się nauczyć. Uczymy się jej za pomocą tzw. teorii neuronów lustrzanych. Gerald Hunter, niemiecki neurobiolog, w taki sposób opisywał działanie neuronów lustrzanych jako jeden z czynników kształtujących empatię: „Dzięki lustrzanym odwzorowaniom postępowania ludzi pełniących rolę wzorców, […] dzieci uczą się bardzo szybko i wyjątkowo skutecznie, jak powinny się zachowywać, aby pasować do wspólnoty, w której dorastają. Formy zachowania wyuczone w wyniku odzwierciedlenia i naśladowania stają się najbardziej widoczne, gdy pojawia się możliwość obserwacji dziecka w obecności szczególnie wyrazistego wzorca. Wówczas, szczególnie u małych dzieci, widać, jak bardzo usiłują naśladować postawę, mimikę i gestykulację podziwianego przez siebie autorytetu”. [1] Jak widać dzieci uczą się poprzez obserwację i naśladowanie osoby dla nich znaczącej.
Jak zatem możemy rozwijać empatię u dzieci? Możemy przygotowywać zadania, które zachęcają dzieci do wczuwania się w sytuacje innych osób. Omawiać je, spróbować zrozumieć ich uczucia i potrzeby. Zachęcajmy dzieci do wyobrażania sobie sytuacji z perspektywy innych osób. Empatii możemy uczyć także poprzez zaangażowanie w różne inicjatywy: wolontariat, zbiórki, społeczne aktywności. Są to wspaniałe sytuacje, które możemy wykorzystać właśnie jako początek rozmowy dotyczący empatii, uczuć innych osób, próby zrozumienia czyjejś sytuacji i jej odczuwania.
4. Pozwalaj na współdziałanie.
Umiejętność współpracy z innymi to jedna z kluczowych kompetencji miękkich. Jeśli jako rodzic, nauczyciel, wychowawca będziemy stwarzać dzieciom możliwość do współpracy z innymi, na pewno będzie to wielką korzyścią dla ich przyszłości. We współpracy ważnych jest wiele różnych elementów, np. umiejętność przedstawienia swojego pomysłu, podział zadań, terminowe ich wykonanie. Są to ważne zdolności, które na pewno zaprocentują w późniejszych latach życia dziecka. Współpraca z innymi wymaga także od dziecka rozumienia i szanowania potrzeb i granic drugiej osoby, co także wpływa na rozwój emocjonalny.
5. Wykorzystuj różnorodne metody.
Także jako rodzic mamy cały wachlarz różnorakich akcesoriów, narzędzi do tego, by wspierać dzieci w ich rozwoju emocjonalnym. Jednymi
z najciekawszych i dających najwięcej możliwości wykorzystania są bajki- zarówno te w formie książki do czytania wspólnie z dzieckiem, jak i te do oglądania. Każda z bajek może być dobrą podstawą do rozpoczęcia rozmowy dotyczącej emocji. Wystarczy zapytać dziecko:
„Jak myślisz, jak czuł się bohater w tej sytuacji?” albo „Jak myślisz, dlaczego on zrobił właśnie to?”. Jeśli dziecko nie będzie umiało odpowiedzieć samo, warto mu podpowiedzieć wyjaśnić. Na podstawie bajek można także bawić się w odgrywanie scenek, teatrzyku albo wymyślać
do niej inne zakończenia, np. co mogłoby stać się, jeśli główny bohater nadal byłby zły.
