Jak być autorytetem dla dziecka?
Mały człowiek potrzebuje autorytetów, to pewne. Uczy się przez naśladowanie zachowań innych ludzi, poprzez przyswajanie opinii i przekonań, które słyszy od starszych. Każdemu rodzicowi zależy na tym żeby to właśnie on stał się idolem dla swojego malucha, chociaż trudno zawsze jednoznacznie stwierdzić, że on dobrze na tym wyjdzie. Co w takim razie zrobić, żeby autorytet u dziecka zdobyć i utrzymać na długo?
Co to właściwie znaczy „być autorytetem”? Będąc autorytetem dla innej osoby mamy możliwość wpływania na jej decyzje, na poglądy, zachowania i sposób postrzegania rzeczywistości. Jesteśmy w posiadaniu pewnej „siły”, której ulega druga osoba. Szukając odpowiedzi na nurtujące ją pytania zwraca się właśnie do nas. Naśladując nasz sposób działania przyjmuje go jako swój własny.
Dla dziecka, które od początku szuka odpowiedzi na wiele pytań, w pierwszej kolejności autorytetem staje się właśnie rodzic. Wymaga od rodzica przekazania wzorów postępowania, które staną się dla niego podstawą fukcjonowania. Od rodziców zależy co ich dziecko będzie czuło, myślało, jak będzie interpretować świat, jakich wyborów dokona. Wiedząc jak ważny dla dziecka jest autorytet rodzica, warto zastanowić się, czy zawsze ma pozytywny wpływ.
Psychologowie wyróżniają cztery podstawowe rodzaje autorytetów:
– wyzwalający: mający wyzwalać umiejętności twórcze drugiego człowieka
– ujarzmiający: wyrażający się w postawie „tak ma być, bo ja tak mówię”
– wewnętrzny: oparty na dobrowolnym wyborze, że właśnie tę, a nie inną osobę chcemy naśladować i nie znikający wraz z nieobecnością autorytetu
– zewnętrzny: oparty na podporządkowaniu uzasadnionym władzą, stanowiskiem czy funkcją autorytetu oraz znikający wraz brakiem kontaktu z autorytetem
Jak widać nie każdy autorytet jest z założenia pozytywny. Ujarzmiający czy zewnętrzny, oparte na chęci władzy, co prawda mogą wywierać skutek w danej chwili, ale kiedy rodzic znika, dziecko czuje się zagubione. Dzieje się tak dlatego, że nie przyswaja na stałe wartości, które rodzic stara się mu wpoić, więc w momencie kiedy zostaje samo, nie ma się do czego odnieść. Te rodzaje autorytetów zabijają kreatywność, samodzielność i nie kształcą zaufania dzieci do samych siebie. W momencie, kiedy rodzica nie ma w pobliżu, dziecko po prostu nie wie co ma robić. Co więcej ono samo unika kontaktu z takim rodzicem, który narzucając swoją wizję świata, w oczach dziecka staje się tyranem.
W takim razie, jakie postawy przyjmować, żeby realizować autorytet wyzwalający i wewnętrzny?
Trzeba tu zadbać o kilka istotnych aspektów:
– o spójność psychologiczną-tożsamość słów i czynów
Jeżeli mówisz, że rodzina jest najważniejsza, a nie masz nigdy czasu na rozmowę z dziećmi, jeżeli twierdzisz, że sprzątanie po sobie zabawek jest konieczne, a w całym domu panuje bałagan czy jeżeli namawiasz dziecko do nauki, a od dawna nie przeczytałeś żadnej książki, to twoje czyny i słowe są sprzeczne. Dziecko szybko taki rozdźwięk wyczuje i nie będzie traktować Cię poważnie.
– o posiadanie zasad
Jeżeli posiadasz trwały system wartości i trzymasz się go w każdych okolicznościach biorąc odpowiedzialność za swoje zachowanie dziecko czuje w tobie oparcie. Jeżeli zmieniasz zdanie pod wpływem sytuacji, impulsów, czy innych ludzi tracisz w oczach dziecka, a ono traci poczucie bezpieczeństwa.
– o szczerość
Kłamstwo prędzej czy później wychodzi na jaw, a na twój autorytet na pewno nie wpłynie pozytywnie sytuacja, w której powiedziałeś coś, co po jakimś czasie okazało się nie być prawdą. Szczególnie jeżeli chodzi o tematy ważne, czy trudne. Jeżeli nie znasz odpowiedzi na pytanie dziecka możesz się do tego przyznać: nawet rodzic może czasem czegoś nie wiedzieć. Natomiast jeśli wprowadziłeś dziecko w błąd, naucz się przyznawać do pomyłek. Pamiętaj też żeby nie ucinać rozmowy stwierdzeniem „dowiesz się jak dorośniesz”. Wbrew powszechnym opiniom dzieci wcale nie są zbyt małe żeby zrozumieć prawdę. Powiedzenie jej zawsze jest lepszym rozwiązaniem niż kłamstwo, nawet jeśli wydaje Ci się, że kogoś chronisz.
– o wybranie dziedziny, w której będziesz autorytetem
Nie wmawiaj dziecku, że znasz się na wszystkim najlepiej ze wszystkich. Pozwól mu szukać autorytetów, także w innych osobach. Zapisując dziecko na zajęcia karate czy tańca znajdujesz dla niego nie tylko nowy sposób na spędzenie wolnego czasu, ale także autorytet w postaci instruktora. Oni dużo lepiej znają się na tych dziedzinach niż ty, więc pozwól dzieciom słuchać ich, zamiast chociażby włączać się w prowadznie zajęć.
– radość z kontaktów z dzieckiem
Pamiętaj, że autorytetu nie buduje się tylko na posiadanej wiedzy. Ważne są jeszcze emocje! Staraj się być obecnym podczas ważnych dla dziecka wydarzeń i cieszyć się ze wspólnie spędzanego czasu. Podtrzymywanie kontaktu z dzieckiem i zaangażowanie z twojej strony spowodują, że będziesz dla dziecka ważny.
Pamiętaj, że w momencie dorastania dziecko zacznie konfronować wiedzę na temat ludzi i świata, którą mu przekazano szukając nowych autorytetów w rówieśnikach, nauczycielach, sportowcach czy znaczych osobach. Dlatego staraj się być pozytywnym autorytetem już od najmłodszych lat dziecka, tak żeby w późniejszym życiu czuło, że mimo że wzorce się zmieniają, może także polegać na tobie.
Autorka: Aleksandra Gontarz
