W dzisiejszych czasach codzienna przestrzeń życia dziecka, rodzaj kontaktów społecznych oraz ich obszar zmieniają się bardzo gwałtownie. Dziecięce przeżycia i doświadczenia kształtują obecnie pojawiające się nowe źródła o niezwykle zróżnicowanym charakterze. To właśnie media elektroniczne tuż obok tego, co dzieje się w bezpośrednim otoczeniu dziecka tworzą jego środowisko życia. Dzieci od najmłodszych lat codziennie, z dużą fascynacją i zainteresowaniem zanurzają się w świat internetu, który różni się od tego realnego. Jest to świat trudny do „uchwycenia”, przedstawiana w niej rzeczywistość jest pełna skrótów, uproszczeń i kopii. Ta upozorowana i można by powiedzieć odrealniona rzeczywistość jest dla dziecka bardzo atrakcyjna i ciekawa poprzez swoją zmienność i różnorodność lansowanych w niej wzorów zachowań, obrazów i poglądów. Internet to świat zarówno sukcesów, miłości, rozwoju, odkryć, jak i miejsce pełne przemocy, tragedii, ludzkich nieszczęść i wojen.
Co dzieje się z dzieckiem w świecie cyberprzestrzeni? Jakie korzyści czerpie z dobrodziejstw internetu i jakie zagrożenia na niego czyhają? Czy jest dla niego niezastąpioną szansą rozwoju i edukacji czy źródłem internetoholizmu?
Zagrożenia ze strony internetu:
Uzależnienie od sieci – gry komputerowe
Świat cyberprzestrzeni stwarza człowiekowi wiele możliwości i dostarcza konkretnych korzyści. Obecnie największym niebezpieczeństwem jest utrata kontroli nad jego wykorzystywaniem i używaniem. Uzależnienie od internetu najczęściej przejawia się w obsesyjnym graniu w gry komputerowe. Jest to rodzaj rozrywki, który rzadko nudzi, co więcej z każdym dniem coraz bardziej angażuje gracza. Wiele gier rozwija wyobraźnię dziecka oraz zdolność do abstrakcyjnego myślenia, są idealnym medium przekazywania treści z zakresu logiki, matematyki, ekonomii. Jednocześnie bardzo silnie oddziałują na jego psychikę – łatwo uzależniają, a w przypadku gier brutalnych uczą nieetycznych i agresywnych zachowań. W grach komputerowych obecnych jest wiele obrazów czy animacji erotycznych i pornograficznych oraz bardzo realistycznie pokazanych scen walki, krwawych bójek lub masakr wojennych, które negatywnie wpływają na rozwój dzieci.
Efektem częstych zabaw z komputerem oraz wielogodzinnych obecności w świecie fantazji może być zupełna utrata kontroli z rzeczywistością. Różnorodność i ogrom docierających do dziecka informacji sprawia, że często nie potrafi ono rozróżnić co jest ważne, a co drugorzędne. U dzieci w młodszym wieku można zaobserwować fantazjowanie i kłamstwa, stany lękowe, zaburzenia koncentracji uwagi czy zanik wrażliwości na uczucia innych. Konieczna jest zatem nauka młodych ludzi korzystania z komputera w sposób który rozwinie ich możliwości intelektualne oraz zainteresowanie grami rozwijającymi ich osobowość. Aby uniknąć negatywnego wpływu gier komputerowych na psychikę dziecka, niezbędna jest interwencja oraz zainteresowanie rodziców, w co grają ich pociechy.
Pozytywne strony internetu:
Internet jako źródło wspomagające rozwój i edukację dziecka
Świat multimedialny stwarza dzisiaj nowe możliwości rozwoju oraz kształcenia dziecka. Korzyści i wartości jakie niosą ze sobą możliwości internetu, zależą w dużym stopniu od samego dziecka – jego wieku, zainteresowań, potrzeb poznawczych, kulturalnych, poziomu inteligencji czy rozwoju społecznego i intelektualnego. Internet i media elektroniczne są w obecnych czasach znaczącym źródłem poznawania, rozbudzania i rozwijania zainteresowań dzieci bez konieczności wychodzenia z domu (co ma szczególne znaczenie dla dzieci niepełnosprawnych). Sieć internetowa skierowana do dzieci jest bardzo bogata w ciekawe gry i zabawy oraz zadania edukacyjne. Obecnie zaobserwować można wzrost zainteresowania grami edukacyjnymi on-line. Badania naukowe wykazały, że gry komputerowe o charakterze edukacyjnym są dla dzieci źródłem nowych wiadomości oraz umiejętności. Dodatkowo motywują do nowych działań, rozwijają i kształtują systematyczność, rozważność, bystrość, odkrywczość czy twórczość. Gry tego typu mogą przyczynić się do rozwoju dziecka poprzez kształcenie spostrzegawczości, refleksu, koordynacji wzrokowo-ruchowej czy sprawności manualnych. Pogłębiają również zasoby wiedzy dziecka z różnych dziedzin nauki np. historii czy geografii. Ponadto edukacyjne programy multimedialne mają zastosowanie w terapii dzieci np. terapii logopedycznej czy lingwistycznej. Stosowanie edukacyjnego oprogramowania np. w nauce czytania i pisania, umożliwia indywidualizację nauczania, stopniowanie trudności oraz realizację nauki w sposób atrakcyjny i ciekawy.
Rzeczywistość wirtualna może być dla dziecka ciekawą i przyjemną przygodą. Podróż w świat cyberprzestrzeni może przynieść wiele radości, uwierzyć we własne siły, uczyć odpowiedzialności za własne czyny.
Internet jest dzisiaj dla naszych pociech niezwykle atrakcyjnym medium, z którego systematycznie korzystają. Zabranianie im kontaktu z internetem jest niemalże niemożliwe, a co więcej takie działania są niewskazane. Udział urządzeń elektrycznych z dostępem do internetu będzie w życiu dziecka wzrastał, dlatego ważnym i niezwykle istotnym wyzwaniem pedagogicznym stanie się rodzinna edukacja przygotowująca do racjonalnego korzystania z multimediów.
Autorka:
Katarzyna Wysocka– absolwentka Uniwersytetu SWPS w Warszawie na kierunku psychologia biznesu. Jest zdania, że wiedza psychologiczna powinna być przekazywana w sposób ciekawy i przystępny już na wczesnym etapie nauki. Taki rodzaj warsztatów byłby dla dzieciaków szansą na szybsze poznanie siebie, lepsze zrozumienie mechanizmów zachowań drugiego człowieka oraz rozwinięcie umiejętności społecznych. Na gruncie tak pozyskanej wiedzy mają szanse wykiełkować kompetencje, niezbędne do funkcjonowania w „świecie dorosłych”. Wrażliwa, empatyczna, ciekawa ludzi i świata. Miłośniczka skandynawskich kryminałów oraz – do czego przyznaje się publicznie – pochłaniaczka książek Stephena Kinga.”
Źródła:
Jadwiga Izdebska „Dziecko w świecie mediów elektronicznych” (Białystok 2007, Wydawnictwo Uniwersyteckie Trans Humana)
Stanisław Kozak „Patologie komunikowania w Internecie. Zagrożenia i skutki dla dzieci i młodzieży” (Warszawa 2011)
